Hoe geinstitutionaliseerd DEI beleid teleurstelde, en toen ontplofte
Ik ben dit stuk begonnen als items in mijn nieuwsbrief, maar het werd echt te lang, dus dit wordt een los stuk.
Wat moeten we toch met de universiteiten (ook in Nederland), en hoe kijk ik nu naar wat er in Amerika gebeurt?
"Verzet moet van binnenuit komen"
Dan de kern van wat er flink mis aan het gaan is, hoe komt het nou dat universiteiten zo aangevallen worden, en zo wankelen? Op Harvard rommelt het al lang, en sneuvelde president Claudia Gay al snel op de Gaza-protesten (al was het officiële verhaal plagiaat).
Diep verborgen in deze longread uit de New Yorker (van 10.000 woorden, ik zou het stuk niet perse aanraden tenzij je echt heel erg graag veel over Harvard wil weten) herkende ik een dynamiek die ik nog niet eerlijk zo goed verwoord had gezien; het idee dat diversiteit op universiteiten totaal geïnstitutionaliseerd is.
“The difference is the managerial elements,” Michael Clune, an English professor at Case Western Reserve University, told me. In the fall, he published an editorial in The Chronicle of Higher Education called “We Asked for It,” arguing that scholarship had become self-defeatingly politicized. “In the sixties, or the nineties, when I was a college student, you’d see students protesting against administrators,” he said. “Increasingly, the agents of this politics are management and bureaucracy.”
Ik herkende dit zo goed van mijn tijd aan de TU Delft, waar, als laatste universiteit in Nederland, een diversity officer werd aangesteld. Het was een witte man van middelbare leeftijd. Ik was toen woedend en nu ik er zo'n 10 jaar later aan denk word ik weer woedend. Hoe moest zo iemand mijn struggles als enige vrouwelijke staflid in een onderzoeksgroep begrijpen, en mijn situatie verbeteren? Toen ik me daar uitgebreid over beklaagde, mocht ik koffie drinken met de beste man, en dit werd een doldwaas gesprek waarin hij me onder andere uitlegde dat hij veel van diversiteit wist want ik de kerkgemeenschap waarin hij was opgegroeid waren sommige mensen vroeger nog tegen kerstbomen geweest. WAT?!
Iets meer relevanters dat hij zei was dat de TU Delft volgens hem geen andere keus had, ze konden nu eenmaal echt geen zwarte vrouw op zo'n positie aannemen, want, daar zouden de andere hoogleraren niet naar luisteren. En daar zat natuurlijk wel een kern van waarheid in, want dat was ook mijn lived experience, als ik iets zei, over seksisme of over mijn vakgebied zelf, dat werd ik niet echt serieus genomen, hoe zou iemand zoals ik de cultuur kunnen veranderen (laat staan een zwarte vrouw, een vrouw met een zichtbare beperking, of een vrouw die niet van een 99%-wit gymnasium komt?).
Het deed me ook weer denken aan wat mijn promotor vaak zei als ik weer eens radicale blogpostjes/tweets aan het typen was geweest waarin ik uitlegde wat er allemaal mis was met het instituut: "Felienne, we moeten het systeem van binnenuit veranderen". Och hoe vaak ik dat wel niet gehoord heb! En ik hoor er nu heel wat anders in dan ik in die tijd deed, en dat ging in drie fases.
In mijn promotietijd voelde ik me vooral weinig gehoord: ik legde toch (ok, niet geduldig, maar wel heel vaak en heel goed onderbouwd) uit waarom het niet goed is, waarom verbeteren we het dan niet gewoon 'van binnenuit'? He? Doe dan, als het zo makkelijk is!
Later, toen ik ouder werd en nog veel beter zag dat er niet naar vrouwen geluisterd werd, ging het veel beter zien dat, misschien, vanuit het perspectief van iemand zoals mijn promotor met enorm veel institutioneel kapitaal (een witte, zeer succesvolle mannelijke hoogleraar die nooit met iemand ruzie had) een heel redelijk standpunt is om het systeem te willen veranderen. Immers, andere dingen die hij had willen veranderen (een nieuw curriculum, een verbeterde onderzoeksvisie) waren ook gelukt, waarom zou dit ook niet gewoon kunnen met een werkgroepje ofzo. Vanuit die blik is het standpunt redelijk, maar niet vanuit mijn standpunt, iemand naar wie nooit geluisterd werd, en iemand die zelfs nu z de 40 voorbij is nog wel eens niet geloofd wordt als ze zegt dat ze hoogleraar is.
Maar het Harvard-stuk heeft mijn kijk weer veranderd. Bij ons thuis werd vaak een veel cabaret gekeken en geciteerd, en mijn moeder deed regelmatig een stukje van Wim Sonneveld na [1], die, als zijn dochter met een "een gluiperd van het zuiverste water" thuiskomt een list bedenkt. Niet zeuren dat het een kwal is, dat werkt niet. Nee, haal hem binnen "alsof het Sinterklaas is", en (mijn moeder kan dit stukje niet doen zonder dat de tranen van het lachen over haar wangen rollen) "prijs hem regelrecht het graf in!" Succes gegarandeerd, die Harrie zien we nooit meer terug.
Zo moeten we denk ik het "in the fold brengen" van inclusiviteit op de universiteit zien, we hebben ons met z'n allen het graf in laten prijzen.
Institutioneel diversiteitsbeleid verstikt echte actie
Het binnenhalen van het activisme in de muren van de universiteit had meteen al een aantal nadelige gevolgen, voornamelijk de enorme werklast die het gemarginaliseerde medewerkers opleverden. De diversity officers richtten allerhande clubjes op, waarin niet-witte medewerkers, mensen met een beperking en vrouwen voor de zoveelste keer moesten komen uitleggen wat het probleem was.
Lezingen, panels, vrouwendag, open dag voor meisjes, ga zo maar door, en ik in mijn (zeer weinige) vrouwelijke collega's waren altijd aan de beurt. In de appgroep die onvermijdelijk werd opgericht om hierover te brommen, noemden wij dit "pussy duty" (misschien zouden we het in mooi Nederlands met gleufcorvee kunnen vertalen maar dat bekt wat minder lekker). Toen ik in die jaren in een panel zat ter ere van vrouwendag en bozig zei dat ik er helemaal geen zin in had om daar te zitten, terwijl mijn mannelijke collega's gewoon rustig een paper mochten typen ontving ik luid applaus (dat was leuk, maar er veranderde natuurlijk helemaal niks).
Maar ik had toen niet scherp wat het echte probleem was, namelijk niet dat dit tijd kostte—activisme kost nu eenmaal tijd, mijn mannelijke collega's zijn nu ook weer gewoon aan hun echte werk bezig terwijl ik dit schrijf—maar omdat het al onze tijd en energie opat terwijl we het idee hadden dat het zou helpen. Omdat deze initiatieven er waren, werden we in slaap gewiegd, zelfs de mensen zoals ik die zagen dat het onzin was. De angel was eruit, en je kan toch moeilijk in je tentje voor de aula van de TU Delft gaan liggen, als je net een diversity officer "hebt gekregen". Pussy duty was gewoon een sigaar uit eigen doos (Monica Lewinsky was er niks bij).
Het institutionaliseren maakte de beweging monddood omdat op het ondiepste level dat mogelijk is, het probleem was opgelost. Dat zag ik toen helemaal niet.
Institutioneel diversiteitsbeleid verenigt de universiteit en de activist
We hebben het nu gehad over wat het geïnstitutionaliseerde verzet voor de activisten betekenden (niet veel goeds) maar hoe pakte het uit voor de universiteit? Nou, ook niet zo goed, want door het binnenhalen gingen universiteiten zelf (in tegenstelling tot hun medewerkers) gezien worden als woke. Het verenigen van de stem van een kleine groep medewerkers tot het geluid van de hele universiteit deed ze samensmelten. Ik heb de tel natuurlijk niet bijgehouden, maar ik geloof niet dat er op de TU Delft ooit echt een meerderheid van de mensen voor diversiteitsbeleid van vrouwen is geweest, en er was ook geen echt democratisch proces waarmee dat tot stand kwam. Dus tegelijk kon de universiteit het diversiteitsgevoel verstommen én uitdragen. En terugslag was het enige dat volgde.
Op allerhande plekken gingen medewerkers in de ankers en dienden ze klachten in tegen hun eigen werkgevers (medewerkers van TU Delft en TU Eindhoven gingen bijvoorbeeld naar het College voor de rechten van de mens, met wisselend succes). Meest tekenend is misschien dat Lucht- en Ruimtevaarttechniek onlangs een maatregel om 30% van de inschrijvingen voor meisjes te reserveren moest terugdraaien. De reactie was dat er eerst meer maatschappelijk debat over moet worden gevoerd. Toen vond ik dat tamelijk onzinnig; Hebben we nu nog niet genoeg gekletst, tijd voor actie, maar nu zie ik wel dat er eigenlijk stond: ze doen dit zonder draagvlak. En dat kan je flut vinden (ik vind dat), maar zo is het wel.
Wie een kuilt graaft voor een ander...
Met het indienen van de diverse klachten was niet alleen het beleid, maar ook de discussie geïnstitutionaliseerd. Er was geen sprake van medewerkers die het niet met elkaar eens waren die binnen de muren van een instelling, en daarover een goed gesprek konden voeren (zoals zo vaak het geval is) maar een klacht bij de rechter van de ene medewerker (mannen) die vonden dat andere medewerkers (vrouwen) zich oneerlijk rechten toe-eigenden. Het speelde de “de universiteit is woke” dynamiek totaal in de kaart, en daar betalen universiteiten in Nederland (en daarbuiten) de prijs voor. De PVV noemde expliciet de woke universiteit als reden voor de bezuinigingen en daarmee bedoelen ze niet een paar dissidenten zoals Hermans die geen zin meer heeft in diversiteitspanels, maar daarmee bedoelen ze besturen van universiteiten. Wie een kuil graaft voor een ander…
In hun wens om de activisten te accommoderen en de mond te snoeren, hebben ze zichzelf monddood gemaakt.
Member discussion