Lezen en schrijven als pelgrimstocht, en een vrouwelijke kijk op AI

Welkom bij weer een nieuwe nieuwsbrief!

Ten eerste een fijne update over mijn stuk in de Volkskrant van vorige week, ik heb bijna alleen maar lieve, leuke en fijne reacties gekregen! Ik was toch wel weer wat bezorgd voor gemene haat, maar het tegendeel bleek waar, mensen vonden het stuk moedig en nodig.

Helaas zijn er nog wel andere dingen om je druk over te maken. In een stuk in de Washington Post over Trump's tv carriere en hoe zijn gedrag in de Apprentice zijn presidentiële gedrag goed voorspelde, zag ik deze zin (over 2021):

...then we thought we didn’t need to learn anything more about Trump because he was gone.

Maar helaas, er ist wieder da.

Ondertussen in Amerika

Het gaat niet goed in Amerika, zoveel is wel duidelijk. Wat een ellende. Stuk na stuk zag ik de afgelopen weken voorbijkomen waarin uitgelegd wordt hoe het fundament onder de universiteiten wordt weggeslagen. New York Times schetste hoe we de aanval van conservatieven op academia in een lange traditie moeten plaatsen die teruggaat tot de 'red scare' in jaren '50 en in de jaren '80 en '90 intensiveerde. Een stuk in de Chronicle of Higher Education gaat nog verder terug, naar het Italië van de jaren '30, toen professoren officieel trouw moesten zweren aan Mussolini.

Het NY Times beargumenteert ook de waarde van de universiteit, namelijk:

it creates space for values that live outside the capitalist marketplace.

Waarbij ik wel meteen denk dat dit meer ambitie is dan realiteit, want in de praktijk is dat nu niet bepaald hoe het is, helaas (over de moral violence waar we op het moment aan blootgesteld worden misschien later meer).

Scheerpost, een site die veel diepe journalistiek publiceert met scherpe kritiek op bestaande systemen, neemt ook hierover een duidelijker perspectief in en schrijft dat het doel is om DEI initiatieven totaal stop te zetten [[1]]. Ik denk dat dat waar is, er liggen al Amerikaans universiteiten onder vuur voor "impermissible race -based scholarships". (In een langer stuk dat is gisteren publiceerde licht ik toe hoe universiteiten met een unforced error zich hebben vereenzelvigd met activisten en daar nu de prijs voor betalen).

Scheerpost beschrijft een dynamiek voor zwarte Amerikanen gelijk aan wat ik vorige week schreef over vrouwen, dat de aanval is dat ze op oneerlijke wijze bevorderd zijn.

The rightwing attacks on programs such as critical race theory or DEI ... “intentionally distort these programs to create the impression that those whose perspectives are finally included — like Black Americans, for instance — are receiving some sort of illicit benefit or unfair advantage. And so they target Black Americans who have risen to positions of power and influence and seek to delegitimize them as undeserving. 

En dan wil ik ook nog even terugkomen op iets dat ik in een vorige nieuwsbrief kort aanstipte, namelijk dat er met de botte bijl gehakt wordt in Amerika, en zelfs proposals over biodiversiteit op Cruz zijn verboten-lijst stonden. We zien in het nieuws steeds dit soort voorbeelden, bijvoorbeeld ook dit verhaal over een getroffen onderzoek naar gordelroosvaccins, dat uitgebreid uitlegt dat het zo oneerlijk is dat de beurs niet doorgaat; het ging namelijk helemaal niet om patiënten die de vaccins weigerden, maar doktoren die het niet voorschrijven, heel anders dus! Deze verhalen, hoe schrijnend ze ook zijn, geven vind ik toch een verkeerd beeld af, namelijk dat zij het niet echt verdienen om geschrapt te worden door de anti-woke politie.

Zo krijg je toch het beeld dat onderzoek dat wél met opzet stopgezet wordt—feministisch onderzoek, critical race theory, of onderzoek over transgender kinderen—het 'aan zichzelf' te danken heeft, maar dat is net zo goed onterecht! Dus dat frame daar moet je toch beter mee oppassen.

Cassandra, van alle tijden

Interessante leestip die ik van collega Inge Strijker kreeg over dat vrouwen, veel meer dan mannen, AI vermijden, vanwege de ethische implicaties. De onderzoeker merkt erbij op dat dat is “despite the fact that it seems the benefits of AI would apply equally to men and women”.

Dat geeft een goed inkijkje in de manier van denken, die dus op een minimale scope kijkt; namelijk 'wat doet AI voor jou', en niet 'wat doet AI met de wereld'. Het maakt niet uit of AI nu voor mij als persoon goed is of niet, ik wil niet meewerken aan diefstal, uitbuiting en deskilling.

Het stuk neemt daarna nog meer een wending van AI is goed voor je; je bent een dufneus als je het liever niet wilt. Want, zo schrijven ze, al dat AI weigeren dat is dat niet goed is voor de carrière van vrouwen, dus ook daar weer de hele kleine scope. En waar de scope groter wordt, is het natuurlijk het bedrijf van de vrouw dat nadeel ondervindt: "Businesses could miss out on major productivity gains if women continue to shun generative AI" en hoe lossen we dit probleem nu op zodat ze dat wel willen?

Ja vrouwen, get in line en ga gewoon aan de slag, schreeuwt het stuk. Maar die keus is bijzonder. Waarom niet: Als zo'n groot gedeelte van de populatie een goed argument heeft, wat kan de rest daar dan voor lering uit trekken?

Het deed me denken aan dat stuk van weleer van Rutger Bregman. Ik heb het per ongeluk nog een keer helemaal gelezen en nu is mijn bloeddruk weer 168 over 1 miljard. Hij begint zijn stuk met de boodschap dat de enige vegetariërs die hij kent als jong meisje zijn begonnen, omdat ze het zielig vonden voor dieren. Dat is, zegt hij, geen doorwrochte reden.

Hij komt vervolgens met 3 stappen van een (mannelijke, natuurlijk) filosoof, waarvan stap 1 is "maar er zijn echt keiveel dieren" en stap 2 en stap 3—je verwacht het niet—"het is zielig voor dieren!" Verder ontbreekt alle kritische reflectie op waarom hij exact hetzelfde argument van een bekende filosoof wel relevant vindt en van een meisje van 12 niet.

Hmmmm, zou er misschien een bepaalde sociale dynamiek zijn, die ervoor zorgt dat mensen niet zo goed luisteren als vrouwen iets zeggen..? Zou zo'n fenomeen er misschien voor kunnen zorgen dat serieuze journalisten als vrouwen iets niet willen (of dat nu AI is of vlees eten) vrouwen terecht gaan wijzen en pas luisteren als iemand anders het zegt? Hadden we maar een concept om zo'n situatie te beschrijven!

Wat betekent het om een paper te lezen?

In tijden van AI denk ik veel na over wat het betekent om een paper te lezen, kan "AI" ook een paper voor jou lezen? Als je dit stuk leest over hoe slecht AI is in citeren, dan ben je toch lijkt mij al snel je interesse kwijt, maar de hype blijft hypen, en anders kan je er nog even dit scherpe overzicht van Emily M. Bender bijpakken (bedenker van de term "stochastic parrot").

Nou ik hoef eigenlijk niet verder te denken, want researcher Cat Hicks heeft wat mij betreft het definitive piece geschreven over papers lezen, je moet het zien als een bedevaartstocht! Deze zin zal me altijd bijblijven en zal ik zeker nog vaak tegen mijn studenten herhalen:

One of the specific ideas mentioned in this episode clicked in my head with citations as well: the long-held many-cultures notion that it is the duty of the traveler who succeeds to come back and share with those at the beginning of the trail. You are required to pass along what you have learned to others embarking on the journey you have survived. This communal and socially shared obligation is an uncomfortable fit in an isolation-biased world.

Je moet eigenlijk echt het hele stuk lezen, maar ik pik er nog een quote uit, zo mooi, al zeker in tijden van chatGPT:

Being in the literature was about inhabiting and belonging, not just about plucking content out and fashioning it into new content.  

Wat een heerlijk en vooral persoonlijk geschreven stuk, dat perfect haar persoonlijke geschiedenis (die heel bijzonder is) mengt met rake wijsheden over lezen en onderzoek doen. Dát is nu precies wat AI nooit kan doen, het vermengen van de offline wereld en ervaringen met kennis, feiten, en quotes van anderen en er dan toch een leesbaar geheel van bakken.

Hoe schijf je een scriptie?

En aan de andere kant van lezen heb je natuurlijk schrijven! Ontroerend en prikkelend stuk in Trouw over het schrijven van een scriptie. Ik herken (als docent) heel veel van wat Doortje Lenders hier beschrijft, waarom moet het allemaal zo precies, zo afgekaderd, en zo gedefinieerd (waarom is het niet meer, een pelgrimstocht?)

Het droevige is natuurlijk dat alles wat in de wereld bestaat, een reactie op iets is, en de strakke kaders die Lenders beschrijft zijn er niet zomaar gekomen, die hebben we in het kaders van "onderwijskwaliteit" en "uniformiteit".

Je kan het je nu bijna niet meer voorstellen maar in de jaren 00 waren er op de universiteit geen rubriks! Kom daar nu nog maar eens om. In mijn studententijd (en zo lang geleden is dat nu ook weer niet) had ik zelfs vakken waarbij je mondeling moest doen bij een docent, en die je na afloopt vroeg wat je zelf vond dat je verdiend had. Nu is op dat systeem natuurlijk ook een hele hoop aan te merken, maar het heeft iets weg van het voorstel in dit stuk, dat studenten zelf kunnen bepalen wat ze willen bereiken en hoe ze er komen.

Maar, dat systeem was niet eerlijk, en niet gestroomlijnd. Want waarom had Pietje een 9 en Jantje een 8. Ja, Jantje vond zelf niet dat hij een 9 waard was. Dat kan je nu niet meer verkopen, althans niet binnen een systeem dat op gelijkvormigheid en efficientie draait. Het vraagt namelijk een diep vertrouwen in de bekwaamheid (en eerlijke inborst) van een docent.

Rubriks kwamen 'in de mode' toen ik docent werd, en het was me al snel duidelijk dat mijn collega's er niet gek op waren, dat rubriks iets was wat van 'de universiteit' moest; van beleidsmakers, van afdelingsvoorzitters, van CvB's en niet van docenten zelf. En daar zit 'm de kneep.

In het systeem waarin we nu werken, in de wereld van spreadsheets, kan Lenders haar voorstel voor meer vrijheid niet bestaan. Dus als we dat willen (en ik zou het zeker willen) dan moet er eerst weer meer macht (en aanzien) naar de individuele docent, want docenten hebben in de universiteit van nu niet de macht om de vrijere vorm aan te bieden.

Bureaucratie, het was er altijd al

They note absolutely everything down... They are obsessed with bureaucracy.

Waar gaat dit over? Na het vorige stukje denk je aan de gemiddelde scriptiebegeleider, maar ik zal verklappen dat dat het niet is. Wilt u een gokje wagen?

Deze zin uit dit hoopgevende stuk in de Guardian maakt het misschien duidelijker:

If a sheep dies at the very edge of the empire, it will be noted

Dit geweldige stuk gaat over net ontdekte "spreadsheets" (kleitabletten dus) van 4000 jaar uit Girsu in Mesopotamie, het huidige Irak. Wat kan de wereld mooi zijn als we nu nog nieuwe dingen kunnen leren over mensen die zo lang geleden leefden, bijvoorbeeld dat in deze samenleving vrouwen een al hele actieve rol speelden, bijvoorbeeld als priester! En wat een aanbeveling om je te blijven verdiepen in geschiedenis, en talen, en natuurlijk spreadsheets!

AI Slop overal

Mooi maar ook zorgwekkend stuk van 404 media over de AI slop die je tegenkomt op Instagram (dan vind ik het dus niet zo jammer dat ik daar niet meer op zit). Het begint wat lichtjes met allerhande, tamelijk gruwelijke, voorbeelden, maar het gaat dan goed de diepte in voor wat het voor onze realiteitsperceptie betekent dat alles slop is "a near total collapse of the information ecosystem and thus of "reality" online".

Na een lange verhandeling over hoe de slop precies gemaakt wordt, merkt het artikel droogjes op dat "it is not clear to me that people actually want this". Nou, volgens mij is het vrij duidelijk dat mensen dit niet willen, althans dat dit niet is waarom ze ooit op Instagram zijn gegaan. Het is een voorbeeld van wat Cory Doctorow 'enshittification' noemt: mensen vangen op een platform, en dan de kwaliteit steeds weer wat verlagen (terwijl je meer geld verdient), want mensen blijven er toch wel op.

Goed nieuws!

Er is deze week verrassend veel goed nieuws! In de politiek is er brede consensus in de Tweede Kamer dat we cloud-diensten in eigen huis moeten houden (daarvoor moeten we denk ik held Bert Hubert bedanken). In de informatica dan heeft een student heeft bewezen dat hash tables sneller kunnen werken dan tot nu toe gedacht (en voor het vorige bewijs, dat nu dus weerlegd is, won Andrew Yao de Turing Award!) en ook in het dierenrijk is er wat moois te vertellen, want het gaat goed met de populatie van monarchvlinders, die is in 2025 bijna verdubbeld.

En Wired maakt alle stukken die over publieke Amerikaanse data gaan, beschikbaar zonder paywall.

Voetnoten

[[1]] Net voor het versturen van deze nieuwsbrief zie ik trouwens dat Columbia toegeeft aan de eisen van Trump zodat ze geen 400 miljoen gekort worden en zo goed als al hun diversiteitsinitieven cancelt.