Over die keer dat ik met Curtis Yarvin bij een BBQ stond

Als ik mijn laatste biecht zou moeten doen, dan zou ik zeggen dat waar ik het allermeeste spijt van heb in mijn leven is barbecuen met Curtis Yarvin.

Als je nu denkt: "Wie is Curtis Yarvin?" dat is dit stuk misschien niet voor jou. Wil je het toch weten, dan kan ik je het beste deze podcast aanraden, die het echt heel grappig uitlegt en en passant ook nog uitlegt hoe Elon Musk Grimes heeft leren kennen (!) [[1]].

Als je nu denkt? "WTF Felienne hoezo?" dan is dit stuk wel voor jou. Maar het is vooral voor mijzelf, je weet nooit wanneer je laatste uurtje geslagen heeft en ik hik al 10 jaar tegen dit verhaal aan, tijd om het er eens uit te gooien. Er was deze week een concrete aanleiding, die licht in aan het einde van het stuk nog even toe.

De opmaat: LambdaConf 2016

Sommige mensen die echt diep in de techscene zitten, kennen de achtergrond misschien, maar het is lang terug dus ik schets toch nog even kort. In 2016 was ik uitgenodigd om te spreken om een congres in Colorado: LambdaConf over functionele programmeertalen. In die tijd, daar heb ik eerder op veel plekken over verteld en geschreven (bijv in mijn oratie), was ik heel ongelukkig mijn mijn werk en ik ging maar wat graag op reis om te vertellen over dingen waar ik wel enthousiast over was. Toen alle sessies geselecteerd waren, bleek dat een van de sessies ingediend was door Curtis Yarvin, toen een marginale maffe blogger, nu, een van de architecten van de DOGE-filosofie. Er ontstond meteen ophef, want een hoop sprekers trokken zich terug; met hem op een podium daar pasten ze voor.

Ik stond voor de keus, ook terugtrekken (terwijl ik niet goed begreep waar het over ging), of toch gaan. De organisatie van het congres presenteerde het vooral als een issue van veiligheid: sommige mensen voelen zich ongemakkelijk als hij komt, maar wij zorgen ervoor dat iedereen zich veilig voelt hoor, als er iets aan de hand is, meteen laten weten. En ze beloofden dat het niet politiek zou worden op de conferentie, als iemand iets zou zeggen over politiek, mocht je meteen aan de bel trekken en dat zouden ze het in de kiem komen smoren.

Ik ging toch, ik ga in dit stuk eerst uitleggen waarom ik dat deed, en ook waarom ieder argument dat ik mezelf toen voorhield, achteraf onzin bleek. Wat waren toen mijn argumenten?

1) Ik had geen zin in "dit gedoe"

Zoals ik al zei zat ik slecht in mijn vel, en had ik zin in een verzetje. Conferenties zijn fun, je ziet nog eens wat van de wereld (Boulder is schitterend) en het leidde lekker af van mijn wetenschappelijke carrière die toen totaal op instorten stond. Ik vond het vooral vreselijk zielig voor mezelf dat ik opeens met dit gedoe moest dealen, het was toch niet mijn schuld een of andere dude vervelende dingen op internet had geschreven? Ja, okee, hij zei dan misschien wel “America started going downhill when women got the vote” maar was dat nu dit gedoe waard? Op TU Delft hoorde je vaak zat dat soort dingen (de studentenvereniging daar zong nog tot zeker midden zeroes “vrouwen hoeven we hier niet, die halen we wel in Leiden”, en misschien doen ze dat nu nog wel).

Dit 'maar ik heb geen zin' is natuurlijk de reden dat niet alle mensen vegetariër zijn of nog met vliegvakantie gaan, jezelf iets ontzeggen for the greater good is superlastig, dus ik snap mijn vroegere zelf echt wel. Maar het is ook laf om te denken dat je jezelf aan verantwoordelijkheid kan onttrekken, heel veel mensen overkomt veel erger, je moet dealen met de dingen die er zijn. En geen vlees eten of niet vliegen zijn natuurlijk veel moeilijkere, want langdurigere keuzes. Ik hoefde alleen maar thuis te blijven.

2) Er was geen smoking gun

Mijn tweede reden om me te onttrekken aan het gedoe wat dat ik geen zin had om er tijd aan te besteden. Ik kende die hele vent niet voor deze kerfuffle, en moest ik nu echt alles gaan lezen dat hij geschreven had om te kijken of het echt over de grens was? Wat, zo vroeg ik ook aan vrienden die niet gingen, was nou echt zooo erg dat het dit gedoe rechtvaardigde? Natuurlijk waren er heel wat abjecte dingen te vinden, niet alleen over vrouwen, maar hij schreef bijvoorbeeld ook dat sommige rassen (en we snappen allemaal wel welke hij bedoelde natuurlijk) biologisch geschikt zijn voor slavernij. Maar is dat nu erg genoeg? Het is toch overduidelijk een idioot die idiote dingen schrijft?

Ik herken deze dynamiek maar al te goed nu ik in mijn uit principe weigerende vrienden veranderd ben. Bijvoorbeeld in gesprekken die ik in de jaren erna had over Elon Musk of Peter Thiel, waarbij ik mensen probeer uit te leggen dat ze "bad news" zijn en niet verder opgehemeld moeten worden, is de vraag altijd: maar wat heeft hij dan gezegd dat zo erg is? Hè? Hè? Noem dan eens een voorbeeld?

En bij ieder voorbeeld dat je noemt is het deny, deflect, diminish; Dat zei hij niet, en als hij het wel zei, dat bedoelde hij het niet zo, en als hij het wel zo bedoelde, dan is het zo erg niet. Maar ik denk nu: if people tell you who they are, believe them. Uit de paar dingen die ik toen wel van hem zag, was het duidelijk dat hij een gemeen iemand is, die erop uit is om te domineren en anderen, zoals een vriendin toen schreef te disenfranchisen: rechten af te nemen. Et voila, dat doet hij ook in 2025.

3) Ik luisterde niet naar mijn hart

Met andere woorden, ik zocht naar 'bewijs' en redeneringen. Maar in mijn hart wist ik echt wel dat het verkeerd was, zelf met de beperkte kennis die ik inmiddels had opgedaan was het wel duidelijk dat deze dude a) slecht nieuws was en b) bezig was met een groter wordend bereik op te bouwen. Bovendien zeiden mensen die ik echt heel erg waardeer (waaronder de organisator van een veel groter en prestigieuzer congres StrangeLoop, die Yarvin zonder verder gedoe de deur gewezen had) dat zij hem geen platform wilden geven. Ook zonder me in te lezen had ik kunnen zeggen: ik schaar me bij mensen waarvan ik weet dat ze een goed hart hebben.

Ik heb hier echt van geleerd op te letten met wie ik het eens ben. Ik ben bijvoorbeeld al sinds jaar en dag tegen Engelstalig onderwijs op de universiteit, al ver voor de invoering ervan. Maar in de huidige tijd merk ik dat ik het lastiger vind om dat standpunt te handhaven, omdat ik dan moet toegeven dat ik het, al is het maar deels, eens ben met Wilders, en dat voelt in mijn hart niet goed. Ik heb geleerd dat dat dingen met je hart doen, niet verkeerd of irrationeel is, maar hoort bij een mens zijn.

4) Ik dacht dat de wereld uit logica bestond

In een van mijn mails over dit onderwerp, die ik net nog even gelezen heb, schreef ik dit:

As a speaker (and I find this choice extremely hard), I don’t want a conference where we refuse speakers based on their beliefs only. I would not want to be prevented to speak when enough people dislike me.

Dit zijn de woorden van iemand die denkt dat er regels bestaan in de wereld, en dat als we die aannemen, dat die dan altijd gelden. Het is een "ja, als we daaraan aan gaan beginnen..." for the ages. Het is weer begrijpelijk maar fout, want ten eerste ben ik natuurlijk helemaal niet te vergelijken met Yarvin, hij was toen al vol van plan om een beweging te starten en had echt abjecte meningen, zoals dat sommige rassen biologisch geschikt zijn voor slavernij!

Ten tweede is het natuurlijk wel zo, wat er ook op andere plekken gebeurt of besloten wordt, dat ik soms niet wordt uitgenodigd omdat mensen (impliciet of expliciet) niet willen horen wat ik vertel. Het is niet alsof daar een keer tegengaan ervoor zorgt dat dat me niet overkomt, we waren niet aan het debatteren over een landelijke wet (en zelf die kunnen weer veranderen) we hadden een discussie over wat er wel en niet kan.

5) Ik trapte in de val over veiligheid

De organisatie van LambdConf slaagde er zeer succesvol in om de discussie niet te laten gaan over platformen, maar over veiligheid, zouden minority bezoekers aan het congres het ongemakkelijk vinden als hij zou komen? Nou, ik niet, zei ik stoer, en dat moeten andere mensen ook maar niet doen! Ik schreef:

Maybe there will be enough GamerGate types that say they don’t feel safe in the company of someone who draws mean comics on them[[2]]! Ultimately, everyone may believe what they want to believe, as long as they treat others respectfully.

Ik trapte er met vol in, natuurlijk voelde mensen die afzeiden, zich niet onveilig omdat hij in de buurt was. Ze voelden zich onveilig omdat de wereld weer wat meer was blootgesteld aan akelige opvattingen met real world consequences.

En toen?

Zoals ik al zei aan het begin van dit stuk: ik heb spijt, en ik ga het dus ook niet spinnen alsof ik nu blij ben dat ik wel ben gegaan. Maar ik was er, en ik heb er kunnen leren van wat er gebeurde. Ten eerste was het helder dat, ondanks dat de organisatie er op stond dat er geen 'politiek' bedreven zou worden, dat Yarvin dat deed. Terwijl we bij de barbecue stonden raakten we in gesprek (hier heb ik natuurlijk nog het meeste spijt van, ik ging in gesprek alsof hij een normaal mens was en niet iemand die er net voor gezorgd had dat een paar van mijn vrienden niet meer mee wilden en iemand die vond dat vrouwenstemrecht fout was!) en vertelde ik dat ik onderzoek naar leren programmeren voor kinderen deed. Voor ik het wist, begon hij erover dat sommige mensen minder geschikt voor wiskunde waren, hijzelf, zei hij snel, bijvoorbeeld, had gewoon de aanleg niet, zijn kind wel. En die abilities zei hij, waren ook helemaal niet random verdeeld over de mensheid. Bam, een gratis hapje rassentheorie bij de barbecue. Was dat politiek? Ja, natuurlijk (alles is politiek)! Maar het was ook verweven genoeg met het onderwerp van de conferentie om te passen, hij zocht duidelijk naar wat er bij wie kon. Ik vond dit natuurlijk al niet meer kunnen en weaselde me zonder repliek uit het gesprek.

Later op de dag zag ik een tafereel wat me werkelijk mijn hele leven bij zal blijven (ik heb nu rete-spijt dat ik geen heimelijke foto heb getrokken). Yarvin zat op een stoel, en een groepje jonge jongens hing aan zijn lippen. In het langslopen hoorde ik hem zeggen "When George Washington founded this country...".

Als een kind wiens speelgoed onterecht was gepikt, appte ik de organisatie. "Meester meester, ze hebben het daar over politiek, en dat mag niet". Want ik dacht dat we in een wereld leefden waarin regels golden, en de organisatie had gezegd dat politiek niet mocht. En meer nog, ik dacht dat ik in een wereld leefde waarin mensen, by and large, vonden wat ik vond: dat vrouwen en niet-witte mensen dezelfde rechten horen te hebben als witte mannen, en dat we daar misschien nog niet zijn, maar wel naartoe moeten.

Precies wat mijn vriendin voorspelde, gebeurde, het gedachtengoed werd verder verspreid en genormaliseerd.

Waarom nu?

Waarom schrijf ik dit nu op? Zijn mijn laatste sacramenten soms ophanden? Nee (hopelijk niet!). Ik was afgelopen week bij een discussiebijeenkomst over de digitale democratie. De avond begon met een panel van twee tech ondernemers, en ik hoorde hun uitspraken met toenemende schrik, verbazing en woede aan, want het ene na het andere alt-right talking point kwam langs, omvattende (maar zeker niet beperkt blijvend tot):

• Onze democratie moet een groter monarisch component krijgen
• Juristen en beleidsmakers eruit bij de overheid; programmeurs erin, dat is veel efficiënter
• We leven in een 'vetocratie', omdat de Raad van State stikstofbeleid afdwingt [[2]]
• Als we als tech bedrijf een industrie disrupten, staan vakbonden en CAOs vooruitgang in de weg

Het zou allemaal zo in een speech van Elon Musk, of in een rambling blogpost van Moldbug hebben kunnen staan, zie hier bijv een heel recent stuk over meer monarchie[[4]]. Ik schrok me eerlijk gezegd wezenloos om weer in een situatie te zijn terecht gekomen waarin ik dit zelf moest horen, notabene op een avond over het versterken van democratie (!); en in 2025, waarin welwillende mensen toch moeten kunnen zien wat voor een vernietiging Moldbugiaans gedachtengoed teweeg heeft gebracht, bijv in de wetenschap in Amerika. En dan kan je drie dingen denken van de sprekers.

Optie 1 is dat ze niet weten dat dit alt-right talking points zijn, en dat ze per ongeluk dezelfde dingen te vertellen. Dat zou ik onwaarschijnlijk vinden, want wie weet dit nu niet in tech, zeker omdat een van de panellisten aanwijsbare ties had met Peter Thiel. In 2025 niet weten wat Thiel denkt en zegt als je in de IT werkt én hem kent, lijkt mij ondenkbaar.

Dan kom je uit bij optie 2; ze weten het wel, maar het kan ze niet schelen. Ze voelen geen ongemak bij het eens zijn met DOGE-vibes—zoals ik dat voel bij het eens zijn met Wilders over Nederlandstalig onderwijs—ze zijn het alleen maar eventjes toevallig aligned, maar vinden eigenlijk wezenlijk andere dingen, een beetje zoals VVD (naar eigen zeggen) in de coalitie zit met Wilders, ja het is niet chill, zo zijn wij niet, het is een gelegenheidcoalitie.

Of optie 3: ze vinden die dingen zelf ook; ze vinden het niet zo'n probleem als we de overheid slopen en wetgeving aan de laars lappen, omdat ze goed zien dat zij als winnaars uit de bus gaan komen.

Hoe het ook zij, ik ga mensen geen motieven in de schoenen schuiven, deze alt-right standpunten zijn weer verder genormaliseerd, en mensen die dit soort latente gevoelens ook hebben, weten nu waar ze moeten zijn om erover door te kletsen.

Ik zeg echt niet dat deze panelisten hetzelfde zijn als Curtis Yarvin. Yarvin was overduidelijk uit op aandacht voor zijn verhaal, en op vernietiging (die hij nu ook krijgt). Maar de retoriek van afbraak van de democratie gebruiken, de retoriek van ongelijkheid, van het twijfelen aan verworvenheden van diversiteit, dat is gevaarlijk en daar hoeven we niet "laten we het gezellig houden" over te doen.

Ik heb één keer rustig in een broodje pulled pork gebeten terwijl de harbinger van het einde van Amerika babbelde over aangeboren IQ verschillen tussen rassen, en dat laat ik me niet nog een keer gebeuren.

Je mag mensen aanspreken op met wie ze het eens zijn, zeker als het je heel onwaarschijnlijk lijkt dat ze zelf niet weten met wie ze het eens zijn. En laat ze zich daar niet uitweaselen!

Eén van de panelisten reageerde, toen ik hem aansprak over zijn opmerking over de monarchie met het antwoord dat hij alleen maar gezegd had dat de staat uit drie onderdelen bestaat (en daarbij natuurlijk schermend met filosofie, want Aristoteles heeft dat ook al gezegd en Montesquieu en Kant), en ging helemaal niet in op het feit dat hij net letterlijk gezegd had dat we meer monarchische kracht nodig hebben en dat dat al een decennium als niet langer een main talking point is van Yarvin. Het was weer een staaltje deny and deflect, waar het panel vol mee zat (de moderator merkte al eerder op, toen een vraag niet beantwoord werd "goh jullie hebben zeker mediatraining gehad").

Een andere bezoeker vroeg me wat ik dan had willen doen, toen ik Yarvin trof, had ik soms wat in zijn drankje willen doen? Ok, dat is een idee, daar was ik zelf niet opgekomen. Maar, ik bedoelde niet dat ik spijt heb van niks doen, ik heb spijt van niks voelen. Ik was gewaarschuwd, ik zag het met mijn eigen ogen gebeuren, en waar ik boos over was was dat iemand de regeltjes schond. Niet dat iemand werkelijk abjecte dingen in de hongerige oren van jonge technerdjes spuwde.

Wie ben ik nu?

Maar in 2025 ben ik anders [[2]]. Ik ben boos, en ik mag boos zijn van mijzelf. Ik hoef het niet gezellig te houden omdat mensen anders denken dat ik een maf wijf ben. Ze denken maar. Ik ben een maf wijf dat al 20 jaar rondloopt in de IT, en ik weet hoezeer de alt-right ermee verwoven is, zie uiteraard ook mijn recente Volkskrantstuk.

Ik bén boos, ik ben boos dat er kinderen sterven aan de mazelen. Ik ben boos dat vrouwen doodbloeden in hun auto omdat de wet ze geen hulp toestaat. Ik ben boos dat mijn Amerikaanse collega niet meer trots is op ons feministische werk, maar bang dat het haar carrière zal kosten.

Kan je die dingen die nu gebeuren in Amerika in de schoenen schuiven van mensen die in Nederland zeggen dat we de democratie moeten afbrokkelen ten faveure van de vooruitgang? Nee, natuurlijk niet! Maar je moet ook niet doen of roepen dat de Raad van State zijn boekje te buiten gaat, en dat we juristen door programmeurs moeten vervangen, geen noodzakelijke stappen zijn naar "DOGE-nl". Dit soort meningen wil ik nergens zuurstof geven, en nergens horen waar ik ben, als ze niet uit de mond komen van iemand die beseft waar het toe kan leiden en beseft wie zulke dingen ook zegt.

Voetnoten

[[1]] Gast van deze podcast Elizabeth Sandifer heeft ook een uitgebreid boek geschreven over dit gedachtengoed, maar dat is wel echt voor de alt-right connaisseur (in de betekenis waarin ik dat ben :))

[[2]] Gelukkig was er een andere deelnemer die je ook de stoom uit de oren zag komen, die opmerkte dat de regels van de Raad van State ook democratisch tot stand gekomen zijn in Europees kader, dus dat dat met veto niks te maken heeft. Ook merkte zij op dat andere EU landen helemaal geek stikstofprobleem hebben en dat de problemen bij ons zitten in het steeds maar vooruit hebben geschoven van oplossingen, en het maken van beleidskeuzes (liever veel varkens dan veel bouwen, bijvoorbeeld)

[[3]] Ik realiseer me heus dat ik hem nu ook platform, maar mensen gaan natuurlijk zeggen dat "hij dat niet zei" dus vandaar. Lezen op eigen risico, en als je meer wilt weten, pik dan ook even een verhelderend draadje over de links met Thiel.

Yarvin schrijft trouwens ook over het vernietigen van de wetenschap, althans "What actually needs to be destroyed and replaced is the science governance industry." Dat is waarom ik vandaag de dag ook heel voorzichtig ben met kritiek op de wetenschap, hoe valide die ook is, want die kan makkelijk tegen de wetenschap gebruikt worden. Eén van de deelnemers van de avond zei vreselijk mooi: het is bijna goed, en het moet radicaal anders. Daar kan ik achter staan!

[[4]] Het leuke (en soms confronterende) aan veel schrijven is dat je een soort publiek dagboek hebt van wat je vond, en ik kan nu dus ook teruggaan naar oktober 2016, maar een paar maanden na LambdaConf, toen ik een stuk over Peter Thiel op mijn Engelstalige blog schreef. Je ziet eraan dat ik al van mening ben veranderd, 'slippery slope' vind ik geen goed argument meer, er is altijd wel een punt waarom je een grens moet trekken, en ik vond toen al wel dat we niet meer zomaar alle meningen moeten aanhoren. Het is jammer dat ik toen de lijn van mei tot oktober zelf niet trok, want toen ik de propaganda had zien gebeuren ben ik (klaarblijkelijk) heel snel bijgedraaid.